Chương 4 Lịch Sử Việt Nam Từ Nguồn Gốc Đến Năm 1884

Sau khi chiếm được Âu Lạc , Triệu Đà ( 207-137 tr.CN ) đem đất Âu Lạc sáp nhập vào quận Nam Hải của mình , lập nên một quốc gia tự trị với quốc hiệu là Nam Việt . Triệu Đà tự xưng là Triệu Vũ Vương và không chịu thần phục Trung Hoa . Nước Trung Hoa sau một thời gian nội loạn đã ổn định trở lại dưới triều Tây Hán . Khi Trung Hoa đã ổn định . Hán triều lại cho người sang chiêu dụ Triệu Đà từ bỏ đế hiệu mà thần phục Nhà Hán như cũ . Triệu Đà chấp nhận và hai bên lại thông hiếu

Theo một số sử sách , Triệu Đà làm vua hơn 70 năm thọ đến 121 tuổi ( 137 tr.CN )

Cháu đích tôn của Triệu Đà nối ngôi lấy hiệu là Triệu Văn Vương làm vua được 12 năm . Trong thời gian ấy Nam Việt yếu đi . Dưới áp lực của nhà Hán , Triệu Văn Vương phải cho con trai là Anh Tề sang làm con tin tại Hán Triều . Anh Tề ở đấy mười năm . Khi Triệu Văn Vương mất . Anh Tề mới được về nối ngôi

Anh Tề làm vua 12 năm ( 137-125 tr. CN ) thì mất , người con thứ ( mẹ người Hán ) được lên nối ngôi . Đó là Triệu Ai Vương . Triệu Ai Vương và mẹ có ý định sang chầu vua Hán thì bị quan đại thần là Lữ Gia giết chết. Người anh lên ngôi nhưng không được sự xâm lăng của quân Hán bị quân Hán giết chết . Nam Việt bị nhập vào nhà Hán ( 11 trCN )

Nhà Tây Hán lấy được Nam Việt vào năm 111tr.CN và đổi tên Nam Việt thành Giao Chỉ Bộ rồi chia ra qận và huyện để cai trị . Có tất cả chín quận là Nam Hải ( Quảng Đông ) . Uất Lâm ( Quảng Tây ) , Thương Ngô ( Quảng Tây ) , Hợp Phố ( Quảng Đông ) , Giao Chỉ ( phần đất Bắc bộ cho đến Ninh Bình , thủ phủ là huyện Liên Lâu ) , Nhật Nam ( từ Hoành Sơn đến núi Đại Lãnh tức đèo Cả ) , Châu Nhai ( đèo Hải Nam ) , Đạm Nhĩ ( đảo Nam Hải ) . Đứng đầu mỗi quận là Thái Thú và một số Đô Úy coi việc quân sự , ngoài ra còn có quan Thứ Sử để giám sát các quận

Tại các huyện , nhà Tây Hán vẫn cho các lạc tướng trị dân và có quyền thế tập như cũ

Dân Việt phải nộp cho chính quyền đô hộ những của quý , vật lạ như đồi mồi , ngọc trai , sừng tê , ngà voi , lông chi trả , các thứ thuế muối , thuế sắt .

Nhà Đông Hán ( còn gọi là Hậu Hán 25-220 ) Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng ( 40-43 )

Trước nhà Đông Hán còn có nhà Tần , nhưng triều đại này rất ngắn ngủi không để lại dấu ấn rõ rệt gì trên đất Việt . Nhà Đông HÁn lên thay thế nhà Tần vào năm 25 s.CN. Chính dưới triều đại này đã nổ ra cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng ( 40-43 )

Hai Bà Trưng là con gái của Lạc Tướng huyện Mê Linh ( vùng Ba Vì - Tam Đảo ) . Tương truyền rằng bà Man Thiện , mẹ của Trưng Trắc và Trưng Trị vốn dòng dõi Hùng Vương . Hai bà mồ côi cha sớm , được mẹ nuôi nấng và dạy cho nghề trồng dâu và nuôi tăm cùng rèn luyện võ nghiệ . Chồng bà Trưng Trắc là Thi Sách con trai của Lạc Tướng huyện Chu Diên

Lúc bấy giờ nhà Đông Hán đang cai trị hà khắc nước Việt , viên thái thú Tô Định là người bạo ngược , tham lam " thấy tiền giương mắt lên " . Hài bà cùng Thi Sách chiêu mộ nghĩa quân chuẩn bị khởi nghĩa , nhưng Thi Sách bị Tô Định giết chết

Tháng ba năm 40 sau công nguyên , Trưng Trắc và Trưng Nhị tiếp tục sự nghiệp , dựng cờ khởi nghĩa ở Hát Môn , trên vùng đất Mê Linh với lời thề

Một xin rửa sạch thù nhà

Hai xin đem lại nghiệp xưa họ Hùng

Ba kẻo oan ức lòng chồng

Bốn xin vẹn vẹn sở công lênh này

Cuộc khởi nghĩa Mê Linh lập tức được sự hưởng hứng ở khắp các quận Giao Chỉ , Cửu Chân , Nhật Nam , Hợp Phố . Các cuộc khởi nghĩa địa phương được quy tụ về đây thống nhất lại thành một phong trào rộng lớn từ miền xuôi đến miền núi . Đặc biệt trong hàng ngũ nghĩa quân có rất nhiều phụ nữ như Lê Chân , Thánh Thiên , Bát Nàn , Nàng Tí , ả Tắc , ả Di ....

Từ Mê Linh nghĩa quân đánh chiếm lại Cổ Loa rồi ồ ạt tiếng đánh thành Luy Lâu . Hoảng sợ trước khí thế của nghĩa quân , quan lại Đông Hán bỏ chạy . Tô Định bỏ cả ấn kiếm , cắt tóc, cạo râu trốn chạy về nước , chỉ trong một thời gian ngắn , hai Bà Trưng đã thâu phục 65 huyện thành , nghĩa là toàn bộ lãnh thổ Nước Việt hồi đó . Cuộc khởi nghĩa thành công , đất nước được hoàn toàn độc lập . Hai bà lên làm vua , đóng đô ở Mê Linh

Đô kỳ đóng cõi Mê Linh

Lĩnh Nam riêng một triều đình nước ta

Năm 42 Nhà Hán cử Phục Ba tướng quân Mã Viện đem hai vạn quân cùng hai ngàn thuyền , xe sang xâm lược nước Việt . Hai bà đem quân đến đánh quân Hán ở Lãng Bạc nhưng vì lực lượng yếu hơn nên bị thua . Hai bà phải lui về Cấm Khê ( Vĩnh Yên , Vĩnh Phú ) và cầm cự gần 1 năm . Bị bại trận , hai bà chạy về Hát Môn gieo mình xuống sông Hát tự vận ( 43 ) . Hàng năm dân gian lấy ngày 6.2 Âm lịch làm ngày kỉ niệm Hai Bà Trưng

Sau khi đàn áp thành công cuộc khởi nghĩa hai Bà Trưng , Mã Viện đem đất Giao Chỉ lệ thuộc về lại nhà Đông Hán như cũ đóng phủ trị trại Long Biên , Để đàn áp tinh thần quật khởi của dân Việt . Mã Viện cho dựng một cột đồng ở chỗ địa phân giới , trên cột đồng có khắc sáu chữ " Đồng trụ chiết , Giao Chỉ diệt " cõ nghĩa là nếu cây đồng trụ này đổ thì dân Giao Chỉ bị diệt vong. Có thuyết cho rằng , do dân Việt cứ mỗi lần đi ngang qua , đều bỏ vào chân cột một hòn đó , vì thế trụ đồng bị lấp dần đi . Về sau không còn biết vị trí của chiếc trụ đồng nữa là vì vậy

Các chức Thái Thú , Thứ sử vẫn được duy trì nhưng chế độ lạc tướng cha truyền con nối bị bãi bỏ , Chính sách cai trị của người Hán ngày càng hà khắc , quan cai trị tham nhũng tàn ác. Dân Việt cực khổ điêu đứng , lên rừng kiếm châu báu , xuống bể mò ngọc trai để cung phục cho chính quyền đô hộ . Dân Hợp Phố chịu nặng nề cảnh mò ngọc nên bỏ xứ đi xiêu tán rất nhiều

Nhà Hán chủ trương đồng hóa dân Việt . Họ cho di dân Hán sang ở lẫn với dân Việt , lấy vợ Việt . Tuy thế người Việt vẫn giữ được bản sắc dân tộc mình . Đến đầu thế kỷ tứh ba , Giao Chỉ có Thái thú Sĩ Nhiếp là người tôn trọng Nho học , giúp dân giữ lễ nghĩa và giữ gìn được an ninh xã hội . Vào năm 203 , Sĩ Nhiếp dâng sớ lên vua Nhà Đông Hán , xin đổi Giao Chỉ thành Giao Châu .Từ đấy có tên là Giao Châu