Chương 6 Lịch Sử Việt Nam Từ Nguồn Gốc Đến Năm 1884

Nhà Tấn là một triều đại không được ổn định vì nhiều thân vương cát cứ tại các địa phương đánh nhau liên tục . Quan lại sang cai trị Giao Châu phần nhiều là người tham lam cộng vào đó là sự kiểm soát lỏng lẻo của chính quyền trung ương , tạo nên cảnh tranh giành quyền lực không ngớt . Phía Nam lại có nước Lâm Ấp thường sang quấy nhiễu . Đất Giao Châu loạn lạc không dút

Sau thời nhà Tấn , Trung Hoa lại phân liệt thành Bắc Triều và Nam Triều . Giao Châu phụ thuộc vào Nam Triều trải qua các nhà Tống , Tề , Lương . Tình hình Giao Châu dưới các triều vẫn giống như dưới thời nhà Tấn . Cuộc khởi nghĩa Lý Bôn xảy ra dưới đười nhà lương lập nên nước Vạn Xuân , cắt đứt ách đô hộ phương Bắc trong thời gian hơn nữa thế kỉ ( 545 - 602 )

Vào nửa đầu thế kỷ thứ 6 , đất nước Giao Châu dưới sự thống trị của nhà Lương . Thứ sử Giao Châu là Tiêu Tư nổi tiếng tham lam , tàn ác . Có được một cây dâu cao một thước , người dân cũng phải đóng thuế . Thậm chí có người nghèo khổ , phải bán vợ , đợ con nhưng cũng phải đóng thuế

Lý Bý là một người quê ở huyện Thái Bình ) không phải thuộc tỉnh Thái Bình ngày nay ) đứng lên chiêu tập dân chúng . Ông đã từng giữ một chức quan nhỏ với nhà Lương , cố gắng giúp đỡ những ai bị hà hiếp , nhưng không làm được việc gì đáng kể , bèn bỏ quan trở về quê nhà và cùng người anh là Lý Thiên Bảo mưu khởi nghĩa . Ông được nhiều người theo trong đó có Thủ lĩnh đất Chu Diên là Triệu Túc và con là Triệu Quang Phục , đem lực lượng của mình theo về . Ngoài ra còn có những nhân vật nổi tiếng khác cũng kéo đến giúp sức như Tinh Thiều , Phạm Tư , Lý Phục Man

Mùa xuân năm 542 , Lý Bý tiếng quân vay quanh thành Long Biên . Quân Lương đầu hàng còn Tiêu Tư thì trốn thoát về được Trung Hoa . Cuộc khởi nghĩa thành công . Vua nhà Lương vội đưa quân sang nhưng bị đánh bại

Năm 544 Lý Bý lên ngôi hoàng đế tự xưng là Lý Nam Đế , đặt quốc hiệu là Vạn Xuân , lấy niên hiệu là Thiên đức . Lý Nam Đế đặt kinh đô ở miền cửa sông Tô Lịch , dựng điện Vạn Xuân để vua có nơi hội họp . Nhà vua cũng cho dựng chùa Khai Quốc ( sau này là chùa Trấn Quốc ở Hồ Tây , Hà Nội )

Năm 545 , nhà Lương sai một tướng tài là Trần Bá Tiên đem quân sang xâm lược nước Vận Xuân , Lý Nam Đế cùng các tướng sĩ chống không được , phải về vùng rừng núi Vĩnh Phú cố thủ lấy hồ Điền Triệt ( xã Từ Yêm . huyện Lập Trạch , tỉnh Vĩnh Phú ) làm nơi thao luyện quân lính . Chẳng bao lâu , lực lượng trở nên mạnh mẽ . Trần Bá Tiên nhiều lần đem quân đánh phá nhưng không được . Về sau , nhân một cơn lũ dữ dội tràn vào vùng căn cứ. Trần Bá Tiên theo dòng lũ , thúc quân tiến đánh . Lý Nam Đế phải rút về động Khuất Lão .Sau nhiều năm lao lực , Lý Nam Đế bị bệnh mù mắt , giao binh quyền cho Triệu Quang Phục và mất năm 548

Triệu Quang Phục đánh nhau mấy lần với Trần Bá Tiên nhưng đều thất bại , bèn lấy đầm Dạ Trạch làm căn cứ . Trạch nằm ven sông Hồng , chu vi không biết là bao nhiêu dặm . Giữa đầm có một bãi đất cứng . Ngoài ra , bốn bề là bùn lầy , người ngựa không thể nào đi được , chỉ có thể dùng thuyền độc mộc, lấy sào đẩy trên cỏ nước mà di chuyển . Triệu Quang Phục đóng quân ở bãi đất nổi và áp dụng kế " trì cửu " tức là đánh lâu dài làm tiêu hao lực lượng của địch quân . Căn cứ địa được giữ hoàn toàn bí mật , ban ngày im hơi , không nấu nướng , ban đêm đột kích ra đánh phá trại địch . Vì thế dân chúng tôn ông là Dạ Trạch Vương

Sau khi Lý Nam Đế mất , Triệu Quang Phục xưng là Triệu Việt Vương . Năm 550 , nhân lúc nhà Lương suy yếu , Triệu Quang Phục kéo về chiếm thành Long biên làm chủ được đất nước

Đến năm 557 , Lý Phật Tử một người cùng họ với Lý Nam Đế, đem quân đánh và đòi chia hai đất nước cùng Triệu Việt Vương . Để tránh cảnh chiến tranh , Triệu Việt Vương đành chấp thuận , nhưng bất ngờ bị Lý Phật Tử đánh úp , chạy đến cửa biển Đại Nha ( Hà Nam Ninh ) gieo mình xuống biển tự tử . Năm 571 Lý Phật Tử chiếm cả nước

Sau khi chiếm được thành Long Biên , Lý Phật Tử xưng đế hiệu là Lý Nam Đế

Để phân biệt Lý Phật Tử với Lý Bý , sử sách gọi Lý Phật Tử là Hậu Lý Nam Đế 9 571-602 )

Trong khi ấy nhà Tùy ( 589-618 ) đã thống nhất và ổn định được nước Trung Hoa . Vua nhà Tùy sai Lưu Phương đem quân sang đánh Vạn Xuân . Lưu Phương không cần dụng binh , cho người đi chiêu hàng được Lý Phật Tử , từ đấy Vạn Xuân trở thành Giao Châu của nhà Tùy