Chương 1 Nguyện Ước

Một tin nhắn miệng tiếp theo một cú điện thoại. Anh bạn tôi cho biết trong thời gian trùng tu ngôi nhà từ đường tình cờ tìm thấy một chiếc hộp cổ. Nghe đến "cổ" là tôi đã háo hức cả người. Tôi không phải nhà khảo cổ học song tôi là kẻ hành hương khảo cổ.

Trong lúc hàng bao bạn hữu chung quanh tôi nhướn mắt ngóng nhìn phía trước, cố đoán định chọn một hướng tương lai phù hợp để từ đó kéo hiện tại lên thì tôi lại quay về quá khứ. Không hiểu sao cái quá khứ bí ẩn của thế giới xa xưa cuôns hút tôi, quyến rũ tôi như khuôn mặt người tình đã mất. Có phải vì khi tôi ngồi trong bóng tối của dĩ vãng nhìn ra thấy rõ hơn cái hiện tại phức tạp đang diễn biến? Tôi chỉ biết đối với tôi hình như quá khứ hiện hữu trong mỗi hạt bụi cũ thức tỉnh tôi hơn cả những hạt vàng của tương lai mờ ảo. Phải chăng trong tôi ngấm ngầm một ý thức không tự giác muốn tìm biết cái cội nguồn của mình, nòi giống của mình....

Thế là tôi tức tốc về ngay quê bạn. Và giờ đây 2 chúng tôi ngồi tại gian giữa nhà từ đường trước bàn hương án trên nền gạch cổ trải chiếu hoa.

Chiếc hộp cổ đặt ngay trước mặt - một chiếc hình hộp chữ nhật bề dài hơn 4 tấc, bề ngang non 2 tấc, làm bằng một loại gỗ tôi đã từng thấy trước đây trong một lần đào mộ cổ, loại gỗ trầm - sơn - đào than cây mọc chìm dưới bùn đất, chống được mối mọt thời gian. Chiếc hộp nằm thu lu trên nền chiếu trải, tháng năm trong lòng đất gặm nhấm đôi chỗ xù xì, không chân không đế, gợi cảm giác một cỗ quan tài thu nhỏ. Anh bạn trịnh trọng mở nắp hộp. Bên trong đựng vẻn vẹn một cuốn quyển. Có lẽ do dáng dấp và kích thước chiếc hộp, tôi đoán ra ngay đây là bản gia phả như lòng mong ước của anh bạn mà cũng không phải là một thần phả thông thường. Trước tiên hai hữ "Nguyện ước" viết lối đại tự đập vào mắt tôi rồi mờ dần như trôi trên nền bìa phai vàng, phấp phới, lung linh, gợi cảm....Tâm linh tôi xao động. Phải chăng đây là loại bia chôn sa mạc, chai quăng trên biển cả, lá thắm thả trôi dòng, cất dấu cho một sự thật cấm kỵ, mang một thông điệp thế gian, gửi gắm một lời trối trăng với hậu thế, nhắn nhủ một nỗi niềm..... Bất giác tôi đưa tay với muốn vàn thận trọng, nâng hứng từng trang, từng trang như sợ trong phút chốc nó có thể biến thành bụi....

Ô hay! Sao lại thế này. Những cột chữ dọc nét béo nét gầy tiếp giáp đan quyện với những hàng chữ ngang chữ trồi chữ sụt, ngã ngớn chao đảo bay lượn trên ánh hồng phơn phớt còn sót lại của màu giấy chu sa. Tôi ngỡ nhu nỗi hồi hộp trong tôi khi sắp khám phá ra thạch động trong đó cất giấu cả một thế giới tâm linh bí ẩn của tiền nhân khiến tôi hoa mắt. Nhưng không. Rõ ràng những cột chữ dọc ngả nghiêng đậm nhạt đã hóa thành những lùm cây bụi cỏ và những hàng ngang gợn muôn vàn con sóng lăn tăn đưa nước ghé bờ.

Trong một thoáng rùng mình, cánh cửa bí ẩn của quá khứ mở ra trước mắt tôi một dòng sông nhỏ....

Từ trang giấy cũ, một giọng kim lảnh lót ai oán khắp đất trời:

"Sông kia ai làm gì mày?"

"Ai làm nhơ nhớp lòng mày, sông ai?"

Nhơ nhớp một dòng sông? Ai làm? Ai? Thuyền, thuyền, thuyền. Thuyền vương. Thuyện hoạn thần siểm nịnh. Thuyền phi tần cung nữ. Thuyền mui bồng trướng gấm, thuyền cánh én rèm the. Thuyền ngự quanh năm đú đởn. Thuyền sà vào đâu là sạch nhẵn những miếng mỡ màng. Nhãn - vãi - mận - đào - na - cam - hồng - bưởi, bánh cốm, chè sen mùa nào thức ấy. Dự dé, tám soan, nếp cẩm vét ngọt chở kìn kìn. Trên thuyền lố nhố những núm mũi cà chua, những bộ râu cá ngạnh, cân đai quyện với xiêm hồng, đầu tóc xõa đuôi chồn trộn lẫn với mũ cánh chuồn đội lệch. Đèn thắp đến tắt, cuộc vui suốt tháng, trận cười thâu đêm....

Lũ thuyền nhân ngự trên con sông Tiêu năm ấy sành ăn cá nơi đây, sành ăn gái nơi này. Cứ nghe chúng kháo nhau: con gái như con cá mỗi khúc giữa là ngon nhất, - đủ biết chúng sành ghê. Cứ tốc hết trướng gấm rèm the là thấy mọi thứ tồng hông lõa lồ sự thật. Hãy hỏi, hãy khảo dòng sông ấy sẽ biết thêm nhiều điều nữa.

Con sông Tiêu không vào cấm thành mà vẫn nghe tiếng xóc đĩa lanh canh - những đồng tiền rồn rã réo âm dương - lố nhố những tay phú hộ sừng sỏ vùng này vào cung góp mặt đỏ đen với nhà vua trên chiếc chiếu bạc to nhất của cả nước, ngự chình ình ngay giữa sân triều. Trong hậu cung, một đám hát bày trò, đàn phách ngày đêm không dứt. Còn nội điện là một quán nhậu thường xuyên yến ẩm linh đình...

Vua thích mê nói dối.

Quan sống bằng nói dối.

Mỗi lời quan nói là một lời - nói - dối - bài - bản.

Mỗi chữ trong chiếu chỉ là một lời - nói - dối - áp - triện - son.

Nói dối từ cái mồm, từ ngọn bút. Nói dối từ cuối mắt đầu mày đến từng cái nốt ruồi cũng nói dối. Nói dối cung đình là một hệ văn minh nói dối. Không biết các hệ văn minh khác có phải là một lời nói dối thiện chí hay không? Biết đến niên kỷ nào mới tạnh cơn mưa nói dối thế gian.

Còn người dân bị vua quan ruồng bỏ, cứ khảo con sông này sẽ biết rõ họ sống ra sao. Từ lâu họ thôi nhìn những kho lúa nghĩa thương phát chuẩn đã rỗng ruột. Họ chỉ biết còn quay mắt về nghĩa địa, cái đó mới thực sự là của họ. Và cả của họ, những giấc mơ. Những gì không có được trên đời này, họ tìm thấy trong giấc mộng đẹp. Đến những cơn ác mộng cũng làm họ khấp khởi mừng thầm, khi tỉnh giấc biết mình còn sống. Chiêm bao trở thành đời sống đáng sống nhất của họ. Và dần dà họ dửng dưng với mọi kham khổ trên đời. Song trên mảnh đất xơ xác mà những trận đói liên miên chà đi xát lại từ đầu cây ngọn núi đến góc sóng biển khơi, những bà mẹ vẫn đứng cuối mặt nhỏ thầm nước mắt trên váy đụp rách bươm hồng chất bao mụn vá thửa lại của nhiều đời trước. Những giọt lệ đắng cay ấy rơi xuống lăn tròn trên mụn vải láng lì vết bẩn, lấp lánh phản chiếu ánh lửa hấp háy của những đám cháy xa do muôn ngàn toán cướp gây nên trong tiếng gào thét động trời.

Trong những năm đầy dự cảm hãi hùng ấy, người dân lành lại kinh hoàng ngẩng nhìn nét mặt sa sầm của đất trời.

Giọng hát bềnh bồng trên nền giấy chu sa quay vòng rồi bay vút lên cao như một làn khói bi phẫn....

-Trong ống quyển vết gì thế? Anh bạn tôi nôn nóng hỏi.

-Viết về một con sông nhỏ trần trụi, mỗi sáng phấn cung nga trôi trắng cả dòng sông.... viết về những dòng chữ máu đứt nối trên những bộ xương người chết đói chất chồng trong một quá khữ đau buồn. -Tôi mờ màng đáp lại.

-Ở thời vua nào mà suy thoái đến vậy?

-Một thời vua ngu tôi nịnh, quyền gian lộng hành.

-Những ông vua như vậy thiếu gì trong sử. Tôi muốn biết cụ thể thời vua nào, niên đại nào?

-Từ từ đã nào - Tôi vội đáp - Hãy để tôi tìm ra một tín hiệu

Ngón tay trỏ của tôi nhẹ nhàng như một chiếc bóng chậm rãi lần dò theo những hàng chữ dọc chữ ngang rồi dừng lại.

-Nhòe quá, tôi không thấy rõ. Những trang tiếp bị mất rồi.

Ngón tay của tôi tiếp tục lướt qua, cố gắng tìm kiếm một chút thông tin nào đó. Đột nhiên khựng lại, cái tên xa lạ lọt vào mắt của tôi: Chu Khiêm. Tâm trí của tôi đang lởn vởn quanh cái tên Chu Khiêm này thì anh bạn tôi buột miệng:

-Thầy Chu!

Tôi đưa mắt nhìn anh ta, kèm theo ý hỏi. Anh bạn đưa ngón trỏ xuống vài hàng chữ ở phía dưới: "Chu Khiêm từng làm quan trong triều nhưng từ quan về làm thầy giáo. Đã có đạo tặc thì phải có thánh nhân."

Tôi cười: "Đúng vậy nhưng thầy Chu này được ai phong thánh nhân từ bao giờ thế?"

-Không ai phong thì tôi phong. -Anh bạn gân cổ nói.

"Nhất hồ thế giới bất tri thu" (Bầu thế giờ này không biết thu) - là lời mắng của thầy Chu, mắng xéo ông vua, mắng xổng ông trời, mắng trùm thiên hạ là đồ bất tri thu, đồ không biết thu nghĩa là đồ không biết gì ấy sao? Lúc làm thầy, Người đào tạo bao nhân tài, học trò ưu tú khắp nơi. Lúc Người làm quan, qua hai triều vua, lưng vẫn thẳng. Chỉ riêng người không tùy mà cải thời, ngược thời, biến dịch thời không cuối đầu trước luồng gió trái.

Nói không nghe, can không được chỉ vì Người muốn kéo mặt trời trên bầu trời kia đang chập chờn cuối xuống.

-Nhưng nào có níu được mặt trời?

-Không níu được nên Người lập tức treo mũ áo ở lại, từ quan về quê tiều ẩn. Bên cạnh đám quan lại nhân cách lom com, Người là một nhân cách lớn, một tâm cách lớn . Trong triều quan, Người là cây tùng ăn sương uống gió; trong biển học, Người là Thái Sơn Bắc Đẩu, trong giáo nghiệp Người là gương mặt sư phạm tiêu biểu cho văn hóa cổ kim của đất nước. Một người như vậy, không xứng đáng được phong thánh hay sao....?

-Anh bạn tôi bỗng như chợt nhớ ra:

-Ô hay! Sao lại thế này? Chỉ những tiếng nói bất mãn của một thời cuộc. Nguyện ước đâu? Ai nguyện ước? - rồi anh tự trả lời:

-Đúng, đúng. Đây chỉ là lời giáo đầu, phần giới thiệu bối cảnh. Câu chuyện "nguyện ước" chắc ở phần sau. Anh giục tôi: đọc đi, đọc đi cậu!

Anh không nói thì tay tôi cũng đã bắt đầu nâng lên, lật cuốn quyển từng tờ từng tờ một mạch cho tới trang cuối. Trang đạm trang mờ, chữ còn chữ mất, những mạch đứt trong câu, những quãng trống trên giấy - những chỗ để tưởng tượng người xem bắc đẩu cầu vồng giải yếm - những tờ mủn ra thành bụi khí mó tay vào. Và gió, gió. Những ngọn gió vô hình vần vũ trên tờ xưa, thổi bụi thành chữ, kết bụi thành nét, tụ bụi thành hình, bốc lên những đám cháy không lửa, dội lên những tiếng la thét không cấu âm, gợi lên những ký ức không tên. Và mỗi lần mắt tôi lướt qua, những hàng chữ sém lửa thời gian ấy bỗng dãn nở ra một trong một hóa thân trọn vẹn. Cảnh vật chung quanh tan biến nhường chỗ cho những hạt bụi giấy từ trang sách nát đổ về như đám tinh vân chuyển động, trong đó trồi lên những gương mặt vớt được từ dĩ vãng mù tăm, hiện lên những hình thù quái dị lặng lẽ nối nhau đi trong những đêm sốt cuồng thơ ấu. Giống như chất rượu mạnh ngấm vào cơ thể trước lúc hơi men bốc lên đầu, những năm tháng, những sự việc, những mẫu đời xa xưa trên trang sách cổ thấm vào khắp giác quan của tôi, xuyên qua cơ thể tôi trước khi đến tâm hồn với một thời gian xa lạ với thời gian của con người, một thời gian nhìn thấu vào bên trong thực tại, một thời gian đậm đặc tâm linh không mang bản chất duy lý.

Tôi cố gắng hình dung nối kết những đoạn văn rời rạc, sắp xếp lại có mạch lạc lớp lang, cố sống lại, cố nhìn thấy, cố lắng nghe bằng con mắt, lỗ tai của thời gian tôi chưa sinh thành. "Nguyện ước" của người xưa, rất cũ mà cũng rất mới. Chân, giả ngoạm vào nhau như mây lồng mây, như khói lồng khói....

Và câu chuyện mở đầu bằng những hạt bụi vần vũ kết lại thành hình những con bướm đêm đậu trên những chiếc đèn lồng đêm hoa đăng.